مقدمه
- انقلاب زمستانی چیست؟
- بلندترین شب سال در کشورهای دیگر؛آیین ها و سفرنامه هایی که باید بدانید
- هفت جشن در بلندترین شب سال از گوشه و کنار دنیا
شب بلند سال همیشه نقطه‌ای است که آدم‌ها را به دور هم جمع می‌کند: از خواندن شعر و چیدن سفره تا افروختن آتش و خوردن خوراکی‌های نمادین. این نوشته سفرنامه‌ای و راهنمایی‌محور است که می‌کوشد هم معنای نجومیِ انقلاب زمستانی را روشن کند و هم آداب و رسوم محلی در ایران و دیگر نقاط جهان را نشان دهد. می‌خوانید چگونه در گیلان، لرستان یا مازندران سنت‌ها رنگی متفاوت می‌یابند و در چین، اسکاندیناوی یا میان اقوامی مانند کالاش ریشه‌های مشترکی از گردهم‌آیی و امید به بازگشت نور دیده می‌شود. اگر قصد سفر یا حضور در مراسمی محلی را دارید، نکات کاربردی درباره زمان‌بندی، انتخاب مقصد و احترام به حساسیت‌های فرهنگی به شما کمک می‌کند تجربه‌ای مسئولانه‌تر داشته باشید. در ادامه، فهرستی از کشورها و جوامعی که جشن‌های نزدیک به شب یلدا را برگزار می‌کنند، مقایسه‌ای از آیین‌ها و پیشنهادهایی برای برنامه‌ریزی سفر خواهید یافت. همراه با راهنمایی‌های محلی و ابزارهایی برای برنامه‌ریزی، این متن فرصت می‌دهد تا بلند ترین شب سال را با چشم و دلِ تازه‌ای ببینید و در سفرهای خود خاطراتی بسازید. هر بخش حاوی راهنمای زمانی، خوراکی‌های پیشنهادی و نکات رفتاری است تا سفر شما امن، آموزنده و لذت‌بخش شود. با اطلاعات محلی و منابع معتبر همراه باشید.
انقلاب زمستانی چیست؟
انقلاب زمستانی که در حدود ۲۱ یا ۲۲ دسامبر هرسال (۳۰ آذر در تقویم شمسی) رخ می‌دهد، لحظه‌ای است که خورشید به کمترین ارتفاع خود در آسمان می‌رسد و کوتاه‌ترین روز و بلندترین شب سال اتفاق می‌افتد. این پدیده، که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای نجومی شناخته می‌شود، به‌دلیل تاثیر عمیقی که بر زندگی انسان‌ها و طبیعت دارد، در فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف سراسر جهان از دیرباز به‌عنوان نمادی از روشنایی و تولد دوباره در نظر گرفته شده است.
بلندترین شب سال در کشورهای دیگر؛ آیین‌ها و سفرنامه‌هایی که باید بدانید
در بسیاری از فرهنگ‌ها، این ۲۴ ساعت به‌عنوان یک نقطه عطف تقویمی و اجتماعی دیده می‌شود و آیین‌های متنوعی برای پاس داشتن بازگشت نور شکل گرفته‌اند. پیام مشترک میان این رسوم تأکید بر دورهمی، خوردنی‌های نمادین و برپایی آتش یا نور است که ریشه در نیازهای کشاورزی و اجتماعی جوامع دارد. استفاده از اطلاعات محلی و پیشنهادهای کارشناسی می‌تواند سفر شبانه شما را غنی کند؛ سرویس‌هایی مانند «آرامش سفر» راهنمایی‌های عملی برای انتخاب مقصد و برنامه‌ریزی رویدادهای محلی در اختیار مسافران می‌گذارند.
7.شب یلدا؛ ایران و افغانستان
شب یلدا، جشنی ایرانی است که با دورهمی خانواده‌ها در کنار هم در ۳۰ آذر هر سال برگزار می‌شود و تا پاسی از شب ادامه دارد. این مراسم خانوادگی شامل شعرخوانی و تفال به دیوان حافظ، روشن‌کردن شمع و خوردن آخرین میوه‌های تابستانی نظیر هندوانه و انار می‌شود. این شب که به تولد میترا یا شب چله نیز معروف است، برای قرن‌ها به‌مناسبت تولد میترا، الهه نور، به جشن و شادی می‌گذرد. به‌رغم گذر زمان و تغییر دین رسمی کشور، جشن یلدا به‌عنوان میراثی گران‌بها از نیاکانمان، همچنان در دل ایرانیان جای دارد و از جمله جشن‌های باستانی ایرانی است که هر سال باشکوه خاصی برگزار می‌شود. مردم افغانستان نیز این جشن را در آیین‌های خود دارند؛ از همین رو جشن یلدا به‌عنوان اثر مشترک ایران و افغانستان در سال ۲۰۲۲ میلادی در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسید.
6.دونگژی؛ چین
جشن «دونگژی» (Dongzhi) که در ۲۱ دسامبر (۳۰ آذر در سال‌های معمولی و اول دی در سال‌های کبیسه) برگزار می‌شود، یکی از مهم‌ترین جشن‌های چینی است. «دونگژی» به‌معنای «هنگامی که زمستان می‌رسد» است و مردم بر این باورند که برای سال آینده باید انرژی مثبت داشته باشند و به همین دلیل این روز را جشن می‌گیرند. در چین، خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند و دسر شیرینی به نام «تانگ‌یوان» (Tangyuan) می‌خورند که توپی از آرد برنج گلوتین و آب است و نماد اتحاد به حساب می‌آید. همه مردم آرزو می‌کنند که سال بهتری پیش رو داشته باشند و بسیاری از آن‌ها معتقدند با رسیدن دونگژی، یک سال بزرگ‌تر می‌شوند و به‌جای سال نوی چینی، این روز را به‌عنوان ورود به سال جدید در نظر می‌گیرند.
جشن دونگژی فقط مختص به چین نیست و در ژاپن، کره جنوبی و ویتنام نیز گرامی داشته می‌شود. این مراسم در کره جنوبی از ۲۱ دسامبر شروع می‌شود و تا چهار ژانویه دامه دارد. در طول دونگژی که سال کوچک جدید کره جنوبی به شمار می‌رود، کره‌ای‌ها به‌مناسبت فرا رسیدن سال نو، فرنی لوبیای قرمز (پاتجوک) می‌خورند. اعتقاد بر این است که افراد با خوردن این فرنی، یک سال بزرگ‌تر می‌شوند. علاوه بر این، اهالی کره جنوبی برای این جشن رنگ قرمز می‌پوشند که رنگ خوش‌شانسی است. دونگژی به‌معنای «آخر زمستان» است و گفته می‌شود اگر در این روز هوا سرد باشد، نشانه خوبی برای کشاورزی و برداشت محصول در سال آتی به حساب می‌آید. برخی از مردم نیز برای دفع ارواح شیطانی، مقداری لوبیای قرمز در اطراف خانه خود می‌پاشند.
5.روز سنت لوسیا؛ سوئد
«روز سنت لوسیا» (St. Lucia’s Day)، جشنواره‌ای از نور است که به احترام لوسیا، قدیس مسیحی در ۱۳ دسامبر (۲۲ آذر در سال‌های معمولی و ۲۳ آذر در سال کبیسه) برگزار می‌شود. این جشن طرفداران زیادی بین کودکان دارد و به این صورت است که مردم هر شهر، سنت لوسیای خود را انتخاب می‌كنند و او با تاج گلی از شمع‌های روشن در خیابان به راه می‌افتد. ضمن اینکه، کودکان با لباس سفیدرنگ شروع به خواندن آوازهای سنتی می‌کنند. روز سنت لوسیا که به‌عنوان نشانه‌ای از آغاز فصل کریسمس در کشورهای اسکاندیناوی است، در خانه‌ها با تهیه قهوه و خوراکی‌های پخته مثل نان زعفرانی جشن گرفته می‌شود.
4.جشن سویال؛ آریزونا آمریکا
«سویال» (Soyal) جشن انقلاب زمستانی مردم هوپی آمریکا است که به‌مناسبت بازگشت خورشید، با رقص، دعا و قصه‌گویی در روز ۲۱ دسامبر (۳۰ آذر در سال‌های معمولی و اول دی در سال‌های کبیسه) برگزار می‌شود. این جشن سرآغاز فصل کچینا و آمدن ارواح محافظ است. در باور سرخپوستان، اگر به این ارواح احترام بگذارید، به‌شکل موثری به انسان کمک خواهند کرد. کیواس که اتاق‌های زیرزمینی برای انجام مراسم مقدس است، در روز سویال به روی مردم باز می‌شود. به‌طور کلی، سویال به‌منظور برکت بیشتر در سال پیش رو در زمینه کشاورزی، خانواده و جوامع است.
3.گردهمایی نیوگرنج؛ ایرلند
مردم ایرلند در صبح روز ۲۲ دسامبر (اول دی در سال‌های معمولی و دوم دی در سال‌های کبیسه) در «نیوگرنج» (Newgrange) ایرلند دور هم جمع می‌شوند تا گذرگاه و محوطه این آرامگاه سنگی ۵,۲۰۰ ساله را در هنگام طلوع آفتاب انقلاب زمستانی به نظاره بنشینند. برای انتخاب بازدیدکنندگان خوش‌شانسی که بتوانند شاهد این اتفاق شگفت‌انگیز و غلبه نور بر تاریکی باشند، از سیستم قرعه‌کشی استفاده می‌شود. نیوگرنج که در دره بوین ایرلند قرار دارد، قدیمی‌تر از استون‌هنج و اهرام جیزه است و به همان اندازه تاریخ و رمز و راز را با خود یدک می‌کشد.
2.توجی؛ ژاپن
جشن «توجی» (Toji) در ژاپن برای خیر و برکت کشاورزی در سال آینده برگزار می‌شود و مردم برای این منظور اقدام به روشن‌کردن آتش در کوه فوجی کرده و از حمامی استفاده می‌کنند که در آب آن مرکباتی به نام «یوزو» ریخته شده است؛ چراکه معتقدند این میوه، بیماری را از بین می‌برد. مردم ژاپن غذاهای خاصی مانند کدو تنبل ژاپنی می‌خورند تا برای آن‌ها شانس به‌همراه آورد. علاوه بر این، بسیاری از ژاپنی‌ها به حمام‌های سنتی ژاپنی می‌روند تا برای سال آینده تمیز و پاک باشند. این مراسم درست مثل بسیاری از جشن‌های انقلاب زمستانی در ۲۱ دسامبر (۳۰ آذر در سال‌های معمولی و اول دی در سال‌های کبیسه) برگزار می‌شود.
1.اینتی رایمی؛ پرو
جشن «اینتی رایمی» (Inti Raymi) به‌مناسبت انقلاب زمستانی در نیم‌کره جنوبی زمین در ماه ژوئن (حدود ۲۱ ژوئن) در پرو برگزار می‌شود. این جشن اینکا با روزه‌داری و تقدیم پیشکش به اینتی، خدای خورشید، همراه بود. مهم‌ترین بخش این جشن شامل رژه مومیایی پیشینیان در مکانی می‌شد. این مراسم که روزگاری ممنوع بود، دوباره احیا شده است؛ اگرچه دیگر از رژه مومیایی‌ها خبری نیست. رژه جشنواره فعلی شامل لباس‌های سنتی و ماسک است که با نیایش خدای خورشید آغاز می‌شود.
جمع بندی
انقلاب زمستانی نه فقط به‌عنوان یک پدیده نجومی، بلکه به‌عنوان فرصتی برای بزرگداشت آداب و رسوم و یادآوری اعتقادات مردم نواحی مختلف دنیا شناخته می‌شود. در کشورهای مختلف دنیا وقوع انقلاب زمستانی با برگزاری جشن‌ها و آیین‌های خاصی همراه است. مردم با برگزاری این جشن‌ها به استقبال نور و روشنایی می‌روند؛ چراکه از این تاریخ به بعد، روزها طولانی‌تر می‌شوند. جشن‌های مربوط به انقلاب زمستانی معمولا با اعتقادات مربوط به تجدید حیات، روشنایی و امید به آینده پیوند محکم دارند و به‌عنوان راهی برای مقابله با سرما و تاریکی زمستان شناخته می‌شوند.
