فهرست مطالب
- خشکی پوست و چشم‌ها؛ دشمنان نامرئی کابین هواپیما
- چرا هوای کابین این‌قدر خشک است؟
- تاثیرات خشکی پوست و چشم‌ها
- راهکار و روش‌ها حل این مشکل
- گوش‌درد یا «گوش هواپیما»؛ درد ناشی از تغییر فشار
- دلیل و مکانیزم ایجاد درد گوش
- روش‌ها و راهکارها
- کاهش حس بویایی و چشایی؛ چرا غذا در هواپیما بی‌مزه است؟
- علت علمی کاهش حس چشایی و بویایی
- راهکارها
- لخته‌شدن خون (ترومبوز ورید عمقی)؛ خطر پنهان پروازهای طولانی
- چرا پرواز باعث لخته‌شدن خون می‌شود؟
- پیشگیری و درمان
- سردرد، گیجی و اختلال در عملکرد مغز؛ تاثیرات نامرئی پرواز
- چرا مغز تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد؟
- علائم و نشانه‌ها
- راهکارها
- جمع‌بندی
پرواز در ارتفاع بالا و در محیطی بسته و کنترل‌شده، شرایطی را برای بدن انسان ایجاد می‌کند که منجر به بروز اتفاق عجیب هنگام پرواز برای بدن می‌شود. این اتفاقات می‌توانند از خشکی پوست و چشم‌ها گرفته تا مشکلات جدی‌تر مانند لخته‌شدن خون را شامل شوند. شناخت این اتفاقات و راهکارهای مقابله با آن‌ها می‌تواند تجربه سفر هوایی را برای مسافران بهبود بخشد.
خشکی پوست و چشم‌ها؛ دشمنان نامرئی کابین هواپیما
یکی از شایع‌ترین اتفاق عجیب هنگام پرواز برای بدن، خشکی پوست و چشم‌ها است. هوای داخل کابین هواپیما بسیار خشک بوده و رطوبت آن تنها بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است درحالی‌که پوست انسان به رطوبت ۴۰ تا ۵۰ درصد عادت دارد. این خشکی باعث می‌شود پوست رطوبت خود را از دست بدهد و شما احساس خشکی غیرعادی و حتی واکنش پوستی کنید. همچنین چشم‌ها نیز خشک و تحریک‌پذیر می‌شوند که می‌تواند برای افرادی که مشکلات پوستی یا چشمی دارند بسیار آزاردهنده باشد.
.jpg)
چرا هوای کابین این‌قدر خشک است؟
هواپیماها در ارتفاعات بالا پرواز می‌کنند، جایی که رطوبت هوا بسیار پایین است. برای حفظ ایمنی و عملکرد صحیح سیستم‌های هواپیما، هوای داخل کابین به طور مداوم تهویه و تصفیه می‌شود اما این فرآیند از رطوبت موجود به‌شدت می‌کاهد. این شرایط باعث می‌شود پوست و مخاط‌های بدن رطوبت خود را از دست بدهند.
تاثیرات خشکی پوست و چشم‌ها
خشکی پوست می‌تواند باعث خارش، قرمزی و حتی التهاب شود. در موارد شدید، ترک‌های پوستی ممکن است ایجاد شوند که خطر عفونت را افزایش می‌دهند. خشکی چشم‌ها نیز می‌تواند منجر به سوزش، قرمزی و احساس جسم خارجی در چشم شود که برای مسافران بسیار ناراحت‌کننده است.
راهکار و روش‌ها حل این مشکل
برخی از راهکارها برای کاهش این مشکل شامل موارد زیر است:
- استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده قبل و در طول پرواز.
- نوشیدن آب کافی برای حفظ رطوبت بدن.
- استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی برای کاهش خشکی چشم.
- اجتناب از مصرف الکل و کافئین که باعث خشکی بیشتر می‌شوند.
گوش‌درد یا «گوش هواپیما»؛ درد ناشی از تغییر فشار
اتفاق عجیب هنگام پرواز برای بدن که تقریبا همه مسافران آن را تجربه کرده‌اند، گوش‌درد ناشی از تغییر فشار هوا است. در هنگام برخاستن و فرود هواپیما، فشار هوای داخل کابین تغییر می‌کند و اگر لوله استاش (کانال تعادل فشار گوش میانی) نتواند به‌سرعت فشار را تنظیم کند، فشار در گوش میانی و بیرونی نامتعادل می‌شود. این حالت باعث درد، گرفتگی و حتی کاهش موقت شنوایی می‌شود. در موارد شدیدتر ممکن است سرگیجه و خونریزی گوش نیز رخ دهد.
دلیل و مکانیزم ایجاد درد گوش
لوله استاش وظیفه دارد فشار داخل گوش میانی را با فشار هوای بیرون متعادل کند. هنگام تغییر ارتفاع، فشار هوای بیرون تغییر می‌کند و اگر این لوله به‌درستی باز نشود، فشار داخل گوش میانی با فشار بیرون هماهنگ نمی‌شود و باعث کشیدگی پرده گوش و درد می‌شود. اما بیایید بررسی کنیم چه کسانی بیشتر در معرض این اتفاق عجیب هستند؟
- کودکان که لوله استاش آن‌ها باریک‌تر است.
- افرادی که سرماخورده یا دچار عفونت سینوس هستند.
- کسانی که آلرژی دارند و مجاری تنفسی‌شان متورم است.
روش‌ها و راهکارها
برخی از راهکارها برای رفع و یا کاهش این مشکل به شرح زیر است:
- جویدن آدامس یا مکیدن آبنبات در هنگام برخاستن و فرود.
- انجام مانور والسالوا (بستن بینی و دمیدن آرام از دهان) برای باز کردن لوله استاش.
- استفاده از گوش‌گیرهای مخصوص کاهش فشار.
- در صورت درد شدید، مشورت با پزشک.
کاهش حس بویایی و چشایی؛ چرا غذا در هواپیما بی‌مزه است؟
یکی دیگر از اتفاق عجیب هنگام پرواز برای بدن، کاهش حس بویایی و چشایی است. فشار پایین و خشکی هوا باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به گیرنده‌های بویایی و چشایی می‌شود. همچنین صدای بلند موتورهای هواپیما می‌تواند حساسیت به طعم‌های شیرین و شور را تا ۳۰ درصد کاهش دهد. به همین دلیل است که بسیاری از مسافران احساس می‌کنند غذاها در هواپیما بی‌مزه یا کم‌طعم هستند.
علت علمی کاهش حس چشایی و بویایی
مطالعات نشان داده‌اند که فشار هوای پایین و خشکی محیط کابین باعث کاهش عملکرد گیرنده‌های چشایی و بویایی می‌شود. همچنین نویز محیطی بلند باعث کاهش حساسیت به طعم‌های خاص می‌شود. این عوامل باعث می‌شوند غذاها طعم واقعی خود را نداشته باشند. کاهش حس چشایی و بویایی می‌تواند باعث کاهش اشتها و لذت‌بردن کمتر از غذا شود. این موضوع به‌ویژه در پروازهای طولانی که وعده‌های غذایی سرو می‌شود، اهمیت دارد.
راهکارها
برای تقویت حس چشایی در هنگام پرواز و لذت بیشتر از غذاها، رعایت برخی نکات ساده می‌تواند بسیار موثر باشد. در ادامه چند راهکار کاربردی برای بهبود تجربه چشایی آورده شده است:
- انتخاب غذاهای پرادویه و با طعم قوی‌تر هنگام سفارش.
- نوشیدن آب کافی برای حفظ رطوبت دهان.
- اجتناب از مصرف الکل و سیگار که حس چشایی را کاهش می‌دهند.
لخته‌شدن خون (ترومبوز ورید عمقی)؛ خطر پنهان پروازهای طولانی
یکی از خطرناک‌ترین اتفاق عجیب هنگام پرواز برای بدن، تشکیل لخته خون در وریدهای عمیق پاها است که به آن ترومبوز ورید عمقی (DVT) گفته می‌شود. این مشکل به دلیل نشستن طولانی‌مدت و کاهش حرکت در طول پروازهای طولانی ایجاد می‌شود. لخته خون می‌تواند باعث درد، تورم و قرمزی در پا شده و در موارد شدید اگر لخته جدا شده و به ریه‌ها برسد، منجر به آمبولی ریه و حتی مرگ شود. افرادی که سابقه خانوادگی یا شخصی لخته خون، چاقی، بارداری یا بیماری‌های خاص دارند، بیشتر در معرض این خطر هستند.
چرا پرواز باعث لخته‌شدن خون می‌شود؟
نشستن طولانی‌مدت باعث کاهش جریان خون در پاها می‌شود. همچنین فشار پایین کابین و کم‌آبی بدن می‌تواند غلظت خون را افزایش دهد. این عوامل در کنار کم‌تحرکی، شرایط مناسبی برای تشکیل لخته خون فراهم می‌کنند. برخی از علائم ترومبوز ورید عمقی به شرح زیر است:
- درد و حساسیت در ساق یا ران پا.
- تورم و قرمزی پوست.
- احساس گرما در ناحیه مبتلا.
پیشگیری و درمان
برای کاهش خطر ابتلا به مشکلات وریدی در هنگام پرواز یا مدیریت بهتر علائم آن، رعایت برخی نکات و تغییرات ساده می‌تواند بسیار موثر باشد. این اقدامات نه‌تنها به بهبود جریان خون کمک می‌کنند بلکه از بروز عوارض جدی‌تر نیز جلوگیری خواهند کرد. در ادامه به مهم‌ترین توصیه‌های پیشگیری و درمان اشاره می‌شود:
- انجام حرکات کششی و پیاده‌روی در کابین هواپیما.
- استفاده از جوراب‌های واریس برای بهبود جریان خون.
- نوشیدن آب کافی و اجتناب از الکل.
- در موارد پرخطر، مشورت با پزشک برای مصرف داروهای رقیق‌کننده خون.
سردرد، گیجی و اختلال در عملکرد مغز؛ تاثیرات نامرئی پرواز
اتفاق عجیب هنگام پرواز برای بدن که کمتر به آن توجه می‌شود، تاثیرات منفی بر عملکرد مغز است. کاهش فشار هوا و اکسیژن در کابین باعث می‌شود مغز اکسیژن کمتری دریافت کند که می‌تواند منجر به سردرد، سرگیجه، گیجی و حتی اختلال در تمرکز و تصمیم‌گیری شود. همچنین تغییرات زمانی و جت لگ باعث اختلال در ریتم شبانه‌روزی بدن شده که به سردرگمی ذهنی و خستگی بیشتر منجر می‌شود.
چرا مغز تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد؟
در ارتفاعات بالا، فشار اکسیژن کاهش می‌یابد و حتی با تنظیم فشار کابین، سطح اکسیژن کمتر از سطح زمین است. این کاهش اکسیژن‌رسانی می‌تواند عملکرد مغز را مختل کند. همچنین تغییرات زمانی باعث اختلال در ساعت بیولوژیکی بدن می‌شود.
علائم و نشانه‌ها
شناخت زودهنگام علائم به تشخیص سریع‌تر و پیشگیری از عوارض جدی‌تر کمک می‌کند. در ادامه به مهم‌ترین علائم و نشانه‌های تاثیر پرواز در عملکرد مغز اشاره شده است:
- سردردهای مکرر و شدید.
- احساس گیجی و سرگیجه.
- کاهش تمرکز و حافظه کوتاه‌مدت.
- خستگی و خواب‌آلودگی.
راهکارها
در ادامه به برخی از مهم‌ترین راهکارهایی که باید به آن‌ها توجه داشت اشاره می‌شود:
- استراحت کافی قبل و بعد از پرواز.
- تنظیم خواب و استفاده از نور طبیعی برای تنظیم ساعت بدن.
- نوشیدن آب کافی و اجتناب از کافئین و الکل.
- در صورت بروز علائم شدید، مشورت و مراجعه به پزشک.
جمع‌بندی
پرواز تجربه‌ای است که باوجود راحتی و سرعت، می‌تواند باعث بروز اتفاق عجیب هنگام پرواز برای بدن شود. از خشکی پوست و چشم‌ها گرفته تا مشکلات جدی‌تر مانند لخته‌شدن خون و اختلالات مغزی، بدن انسان در برابر شرایط خاص کابین هواپیما واکنش‌های متعددی نشان می‌دهد. آگاهی از این اتفاقات و رعایت نکات بهداشتی و سلامتی می‌تواند سفر هوایی را برای مسافران ایمن‌تر و راحت‌تر کند. به یاد داشته باشید که پیشگیری بهتر از درمان است و با رعایت نکات ساده می‌توانید از بسیاری از این مشکلات جلوگیری کنید.
