فهرست مطالب
- چرا سیزده بدر سبزه گره میزنن
- فلسفه گره زدن سبزه
- ریشه‌های آیینی گره زدن سبزه
- نمادشناسی گره زدن سبزه
- تفاوت سیزده‌بدر امروزی با گذشته
- تأثیرات فرهنگی و اجتماعی سبزه گره زدن
- چرا در سیزده به‌در باید سبزه گره بزنیم؟ چرا نخ یا موارد دیگر گزینه مناسبی نیستند؟
- جمع‌بندی
سیزده‌بدر، یکی از آیین‌های کهن ایرانی، فرصتی برای بدرقه نوروز و استقبال از بهار طبیعت است. در این روز، خانواده‌ها به دامان طبیعت می‌روند و با برگزاری رسوم مختلف، شادمانی و طراوت بهاری را جشن می‌گیرند. که در این روز باستانی آژانس آرامش همه ساله برنامه تور یک روزه سیزده بدر برگزار میکند که بی شک جز یکی از قشنگ ترین تجربه های زندگی شما خواهد بود. یکی از شناخته‌شده‌ترین سنت‌های این روز، گره زدن سبزه است که ریشه در باورهای قدیمی ایرانیان دارد. این رسم که با آرزو کردن همراه است، نمادی از امید، پیوند و طلب خوشبختی در سال جدید به شمار می‌آید. اما، چرا ایرانیان در سیزده بدر سبزه گره میزنن؟ این سنت چه معنا و پیشینه‌ای دارد؟ در این مقاله، به بررسی ریشه‌های فرهنگی و اعتقادی این رسم دیرینه می‌پردازیم.
فلسفه گره زدن سبزه
در فرهنگ ایرانی، سبزه گره زدن در روز سیزده‌بدر ریشه‌ای کهن و اسطوره‌ای دارد. یکی از قدیمی‌ترین روایت‌ها درباره این رسم، به داستان کیومرث در کتاب اوستا بازمی‌گردد. کیومرث، نخستین انسان و پادشاه، دارای دو فرزند به نام‌های مشیه و مشیانه بود که طبق گفته حمزه اصفهانی در کتاب سنی ملوک الارض و انبیا، در روز سیزدهم فروردین با یکدیگر ازدواج کردند.
گفته می‌شود که نشانه این ازدواج، دو شاخه گره‌خورده به هم بوده است. از این رو، در باورهای عامه، گره زدن سبزه نشانه‌ای از پیوند، ازدواج و بخت‌گشایی است. دختران و پسران جوان با گره زدن سبزه، آرزو می‌کنند که بختشان باز شود و به وصال محبوب خود برسند.
ریشه‌های آیینی گره زدن سبزه
آیا پاسخ به این سوال که چرا سیزده بدر سبزه گره میزنن تنها مربوط به ازدواج است؟ برخی منابع دیگر، گره زدن سبزه را برگرفته از آیین‌های آریایی و اسطوره‌های ایرانی می‌دانند. بر اساس این باورها، روز سیزدهم فروردین با تشتر، ایزد باران، ارتباط دارد. در این روز، تشتر به شکل اسب سفیدی در آسمان حرکت میکند و با دیو خشکسالی، اپوش، به نبرد می‌پردازد.
در باورهای ایرانی، بانوان نمایندگان آناهیتا، ایزدبانوی آب و باروری هستند و برای حمایت از تشتر، در کنار جوی‌ها نشسته و سبزه‌ها را گره می‌زنند. این عمل نمادی از درخواست باران و برکت برای زمین است.
در گذشته، سیزده‌بدر به این معنا نبود که مردم سبزه‌های خود را در طبیعت رها کنند. بلکه سبزه‌ها را در خاک می‌کاشتند تا دوباره به طبیعت بازگردند. امروزه اما بسیاری از مردم سبزه‌ها را در آب رها می‌کنند که می‌تواند به محیط زیست آسیب برساند.
نمادشناسی گره زدن سبزه
گره در بسیاری از فرهنگ‌ها نماد اتصال، پیوند و پیچیدگی سرنوشت است. در فرهنگ ایرانی نیز گره زدن به عنوان نوعی طلسم مثبت برای حل مشکلات و گشایش در امور زندگی محسوب می‌شود. از این رو، برخی افراد معتقدند که گره زدن سبزه می‌تواند مشکلات را حل کرده و مسیر زندگی را هموار کند. این باور چنان ریشه‌دار است که بسیاری از افراد هنگام گره زدن سبزه، آرزوی خوشبختی، سلامتی و رسیدن به خواسته‌هایشان را می‌کنند.
در عین حال، توصیه شده است که هنگام گره زدن سبزه، ساقه‌های آن شکسته نشود، زیرا این کار باعث خشک شدن گیاه و از بین رفتن آن می‌شود. در باور سنتی، اگر گره‌ها با دقت و ظرافت زده شوند، با رشد گیاه، این گره‌ها باز شده و نشان‌دهنده برآورده شدن آرزوها خواهد بود. بنابراین، با تاکید می‌توان با این توضیح به این سوال که چرا ایرانیان سیزده بدر سبزه گره میزنن. پاسخ دقیق رسیدن به آرزوهاست.
تفاوت سیزده‌بدر امروزی با گذشته
سیزده‌بدر در گذشته آیینی کاملا متفاوت از آنچه امروز برگزار می‌شود، داشت. در دوران باستان، این روز به‌عنوان جشنی برای سپاسگزاری از طبیعت و تقدیس عناصر طبیعی برگزار می‌شد. مردم در این روز از خانه‌های خود بیرون می‌رفتند تا نحسی احتمالی سیزدهمین روز سال را از خود دور کنند و با طبیعت ارتباط برقرار سازند. یکی از رسوم اصلی، کاشتن سبزه در خاک بود، اما امروزه این رسم جای خود را به گره زدن و رها کردن سبزه‌ها در طبیعت داده است.
بسیاری از افراد بدون توجه به تأثیرات زیست‌محیطی، سبزه‌های خود را در رودخانه‌ها و دریاچه‌ها می‌اندازند. این امر می‌تواند به رشد بیش از حد گیاهان در آب، کاهش اکسیژن و در نهایت آسیب به موجودات آبزی منجر شود. بهتر است این رسم کهن با روش‌هایی سازگارتر با محیط‌زیست اجرا شود تا هم به حفظ سنت‌ها کمک کند و هم به طبیعت آسیبی نرسد.
تأثیرات فرهنگی و اجتماعی سبزه گره زدن
علاوه بر جنبه‌های اسطوره‌ای و زیست‌محیطی، گره زدن سبزه یک سنت اجتماعی نیز محسوب می‌شود. این رسم فرصتی برای جوانان است تا آرزوهای خود را بیان کنند و امید به آینده داشته باشند. بسیاری از خانواده‌ها و دوستان در این روز گرد هم می‌آیند و ضمن گره زدن سبزه، لحظاتی شاد را در کنار یکدیگر سپری می‌کنند.
همچنین، این رسم بازتابی از باورهای جمعی ایرانیان به سرنوشت، شانس و تأثیر نیروی طبیعت بر زندگی انسان است. گره زدن سبزه شاید در نگاه اول حرکتی ساده به نظر برسد، اما در پس آن، اعتقاد به ارتباط میان انسان، طبیعت و نیروهای ماورایی نهفته است.
چرا در سیزده به‌در باید سبزه گره بزنیم؟ چرا نخ یا موارد دیگر گزینه مناسبی نیستند؟
در فرهنگ ایرانی، سبزه گره زدن یکی از قدیمی‌ترین سنت‌های سیزده‌بدر است که بسیاری آن را برای باز شدن بخت و گره‌گشایی در زندگی انجام می‌دهند. باور بر این است که همان‌طور که دو شاخه سبزه در هم تنیده می‌شوند، مسیر ازدواج یا حل مشکلات نیز هموار خواهد شد. بنابراین، دلیل اینکه چرا ایرانیان سیزده بدر سبزه گره میزنن و سراغ سایر موارد برای گره زدن نمی‌روند، همین برکت سبز بودن است.
اما این رسم تنها به بخت‌گشایی محدود نمی‌شود. در برخی مناطق، مردم هنگام گره زدن سبزه نیت می‌کنند و سبزه‌های خود را به آب روان می‌سپارند. آن‌ها معتقدند که آب، مشکلات و سختی‌هایشان را با خود می‌برد. این باور ریشه در اساطیر ایرانی دارد، جایی که آناهیتا، الهه آب، نماد برکت و فراوانی است. سپردن سبزه به آب، در حقیقت پیشکشی به اوست تا سالی سرشار از نعمت برای مردم به ارمغان بیاورد.
آیا شما هم چنین رسمی را در خانواده یا شهر خود دارید؟ تجربه‌تان از سبزه گره زدن چیست؟ در کامنت‌ها برایمان بگویید!
جمع‌بندی
در این مطلب دانستم که چرا ایرانیان در سیزده بدر سبزه گره میزنن. گره زدن سبزه در سیزده‌بدر یکی از رسوم قدیمی ایرانیان است که با باورهای اسطوره‌ای و فرهنگی گره خورده است. این سنت نمادی از بخت‌گشایی، حل مشکلات و پیوند با طبیعت محسوب می‌شود. برخی آن را به داستان کیومرث و نخستین ازدواج نسبت می‌دهند، در حالی که دیگران آن را با ایزدبانوی آب، آناهیتا، مرتبط می‌دانند. در گذشته، سبزه‌ها در خاک کاشته می‌شدند، اما امروزه بسیاری آن‌ها را در آب رها می‌کنند. حفظ این رسم کهن به شکلی که به طبیعت آسیب نرساند، می‌تواند هم پیوند ما را با گذشته حفظ کند و هم احترام به محیط‌زیست را تقویت سازد.
