آداب و رسوم میراثی از تمدن کهن یونان

فهرست مطالب

• لباس‌ها و رقص‌های سنتی
• هنر دست‌دوزی در لباس‌های سنتی
• رقص‌های سنتی یونان
• تنوع بی‌نظیر رقص‌های یونانی
• آوای اصیل گذشته
• کارناوال یونان
• دوشنبه پاک: آغاز فصل روزه و جشن
• عید پاک، جشنی باشکوه در دل بهار
• جشن کریسمس و سال نو
• جمع‌بندی
  

در گوشه‌وکنار یونان، آداب‌ورسوم رنگارنگی جریان دارد. برخی از این جشن‌ها، ریشه در باورهای مذهبی دارند، مانند عید پاک و کریسمس. اما بسیاری دیگر، از جمله کارناوال و جشن کارگر، ریشه در جشن‌ها و آیین‌های باستانی یونان دارند. آداب و رسوم جذاب مردم یونان با تنوعی شگفت‌انگیز، زندگی روزمره آن‌ها را رنگ می‌بخشد و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای گردشگران فراهم می‌کند.

لباس‌ها و رقص‌های سنتی

لباس‌ها و رقص‌های محلی، بیش از هر چیز دیگری، آداب و رسوم جذاب مردم یونان را به نمایش می‌گذارند. این هنرها، به‌ویژه در جشنواره‌های تابستانی، جان تازه‌ای می‌گیرند. در جزایر اژه و ایونی و همچنین در سرزمین اصلی یونان، تنوع بی‌نظیری از این رقص‌ها و لباس‌ها دیده می‌شود که هرکدام حکایت از تاریخ و فرهنگ خاص آن منطقه دارند.

رقص‌های سنتی یونان، صرفا حرکات موزون نیستند، بلکه زبان مشترکی هستند که پیام‌های عمیقی را منتقل می‌کنند. این رقص‌ها، بیانگر احساسات مشترکی چون برادری، همبستگی و عشق به زادگاه هستند. ترانه‌های همراه این رقص‌ها، اغلب به ریشه‌های تاریخی و فرهنگی یک منطقه اشاره دارند و داستان‌های حماسی، عاشقانه و غم‌انگیزی را روایت می‌کنند.

لباس‌های سنتی نیز به نوبه خود، هویت و جایگاه اجتماعی افراد را نشان می‌دهند. به‌ویژه لباس‌های زنان، بسیار متنوع و پرجزئیات هستند و اغلب نماد زیبایی، زنانگی و فرهنگ محلی به‌شمار می‌روند. برای اقوام مختلف یونانی مانند والاخ‌ها، پوماک‌ها و تساکون‌ها، لباس‌های سنتی نه‌تنها یک پوشش ساده، بلکه نمادی از هویت و اصالت آن‌هاست.

هنر دست‌دوزی در لباس‌های سنتی

لباس‌های سنتی عضوی جدانشدنی از آداب و رسوم جذاب مردم یونان، شاهکاری از ظرافت و هنر دست‌دوزی هستند. بسیاری از این لباس‌ها ریشه در دوران بیزانس دارند و از پارچه‌های باکیفیت مانند ابریشم، نمد، کتان و پنبه دوخته شده‌اند. لباس‌های زنان با گل‌دوزی‌های ظریف و تزیینات باشکوهی از طلا و نقره، زیبایی خاصی یافته‌اند. کمربندهای رنگارنگ، روسری‌های ابریشمی، پیش‌بندهای تزیینی و گل‌های طبیعی، بر زیبایی این لباس‌ها افزوده‌اند.

مردان یونانی نیز لباس‌های سنتی منحصربه‌فردی دارند. فوستانهلا، دامن چین‌داری که شباهت زیادی به کیلت اسکاتلندی دارد، یکی از مشهورترین لباس‌های مردانه یونانی است. جلیقه‌های گل‌دوزی شده، پیراهن‌های نخی و بوت‌های استیوانیا (به‌ویژه در کرت) از دیگر اجزای لباس مردانه سنتی یونان هستند. بوت‌های استیوانیا که اغلب در رقص‌های فولکلور مورد استفاده قرار می‌گیرند، نمادی از فرهنگ و هویت مردان کرت است.

رقص‌های سنتی یونان

رقص‌های سنتی، قلب تپنده جشن‌ها از آداب و رسوم جذاب مردم یونان است. در هر گوشه از این سرزمین زیبا، رقص‌هایی خاص و منحصربه‌فرد وجود دارد که ریشه در تاریخ و فرهنگ آن منطقه دارد. از عروسی‌های شاد گرفته تا مراسم مذهبی، رقص‌ها همواره به‌عنوان نمادی از شادی، اتحاد و هویت جمعی موردتوجه بوده‌اند.

در رقص‌های سنتی یونان، شرکت‌کنندگان دست در دست هم داده و در دایره‌هایی می‌چرخند یا به‌صورت جفت می‌رقصند. این رقص‌ها با ترانه‌های محلی همراه هستند که اغلب به ستایش طبیعت، عشق و تاریخچه منطقه می‌پردازند. حرکات رقص اغلب ساده و تکرارشونده است، اما درعین‌حال پر از انرژی و احساسات هستند.

تنوع بی‌نظیر رقص‌های یونانی

بدون شک یکی از جذاب‌ترین بخش آداب و رسوم جذاب مردم یونان، رقص‌های سنتی است. از رقص‌های پرشور کرت مانند پنتوزالیس و مالویزیوتیکوس گرفته تا رقص‌های آرام و ملایم جزایر ایونی، هر منطقه از یونان دارای سبک رقص خاص خود است. برخی از معروف‌ترین رقص‌های یونانی عبارت‌اند از:

تامیکوس : رقصی پر انرژی که در آن شرکت‌کنندگان دست‌های یکدیگر را گرفته و با حرکات موزون و پرش‌های آکروباتیک می‌رقصند.

سیرتوس : رقصی گروهی که در اشکال مختلفی در سراسر یونان اجرا می‌شود. هر منطقه دارای نسخه خاص خود از سیرتوس است که با نام‌های مختلفی مانند چانیوتیکوس، کالاماتیانوس و ایکاریوتیکوس شناخته می‌شود.

پنتوزالیس : رقصی کرتنی که با حرکات سریع و پر انرژی همراه است.

مالویزیوتیکوس : رقصی دیگر از کرت که در آن رقصنده‌ها با حرکات آرام‌تر و ملایم‌تر می‌رقصند.

زونارادیکوس : رقصی از منطقه تراکیه که با کمربند انجام می‌شود.

رقص‌های سنتی نه‌تنها به‌عنوان یک سرگرمی، بلکه به‌عنوان ابزاری برای حفظ فرهنگ، هویت ملی و آداب و رسوم جذاب مردم یونان نیز اهمیت دارند. این رقص‌ها، نسل به نسل منتقل شده و به‌عنوان میراثی گران‌بها برای نسل‌های آینده محسوب می‌شوند. همچنین، رقص‌های سنتی به‌عنوان عاملی برای تقویت روحیه همبستگی و اتحاد در جامعه عمل می‌کنند.

آوای اصیل گذشته

عود، چنگ، ویولن، ماندولین، گیتار، فلوت، کلارینت، زورنا، تسامپونا (نوعی نی)، داف، داوول و بسیاری سازهای دیگر (هر یک با ویژگی‌های خاص خود در مناطق مختلف) با هم آمیخته می‌شوند و موسیقی بی‌نظیری را خلق می‌کنند که رقص‌های سنتی را همراهی می‌کند. این سازها که اغلب به دست هنرمندان ماهری ساخته می‌شوند، میراثی از نسل‌های گذشته هستند و صدایی اصیل و ماندگار را به ما هدیه می‌دهند.

این موسیقی و رقص‌های سنتی، بخشی جدایی‌ناپذیر از آداب و رسوم جذاب مردم یونان هستند و در جشن‌ها و مراسم مختلف، روح زندگی را به جامعه می‌بخشند.

کارناوال یونان

کارناوال (آپوکریس) یکی از شادترین و پرشورترین بخش از آداب و رسوم جذاب مردم یونان است که به مدت سه هفته برگزار می‌شود و اوج آن در شب دوشنبه پاک، یعنی آغاز روزه بزرگ، فرا می‌رسد. ریشه‌های این جشن به پرستش دیونیسوس، خدای شراب و شادمانی در یونان باستان بازمی‌گردد. در طول کارناوال، مردم با پوشیدن لباس‌های رنگارنگ، شرکت در رژه‌ها و اجرای رقص‌های سنتی، به استقبال بهار می‌روند و شادی را به یکدیگر هدیه می‌دهند.

یکی از مهم‌ترین رویدادهای کارناوال، رژه‌های خیابانی است که در آن مردم با ماسک‌ها و لباس‌های فانتزی، نمادین از شخصیت‌های مختلف تاریخی، اساطیری و خیالی، در خیابان‌ها رژه می‌روند و تماشاگران را به وجد می‌آورند. همچنین، رقص‌های سنتی مانند گایتانیکی که در آن شرکت‌کنندگان به دور یک قطب می‌رقصند و روبان‌هایی را در دست دارند، از دیگر جذابیت‌های کارناوال است.

در دوره کارناوال، آداب‌ورسوم محلی مختلفی در شهرهای یونان برگزار می‌شود. برای مثال، در پاتراس بزرگ‌ترین کارناوال یونان برگزار می‌شود که با رژه باشکوهی به پایان می‌رسد. در برخی مناطق، آداب‌ورسوم قدیمی‌تر مانند شب ارواح بازسازی می‌شود و در برخی دیگر، رقص‌های سنتی با آتش همراه است.

دوشنبه پاک : آغاز فصل روزه و جشن

پس از شور و هیجان کارناوال، یونانی‌ها به استقبال یکی دیگر از سنت‌های محبوب خود می‌روند: دوشنبه پاک (کاتارا دفترا). این روز که اولین روز از چهل روز روزه بزرگ (ساراکوستی) محسوب می‌شود، تاریخ ثابتی ندارد و هر ساله باتوجه‌به تاریخ عید پاک تعیین می‌شود.

دوشنبه پاک در یونان تعطیل رسمی است و مردم این روز را با گرد هم آمدن خانواده و دوستان جشن می‌گیرند. یکی از آداب و رسوم جذاب مردم یونان در این روز، صرف ناهاری ساده و سالم است که شامل غذاهای روزه مانند لاگانا (نان بدون مخمر با کنجد)، تاراموسالاتا (خاویار ماهی)، حلوا، غذاهای دریایی، سبزیجات تازه و ترشی، زیتون و حبوبات می‌شود.

در این روز، آسمان یونان پر می‌شود از بادبادک‌هایی که نماد امید و آغاز فصل جدید هستند. همچنین، در روستاهای یونان، جشن‌های خاصی به نام کولوما برگزار می‌شود که در آن مردم با اجرای آداب‌ورسوم محلی، به استقبال بهار می‌روند.

عید پاک، جشنی باشکوه در دل بهار

عید پاک مهم‌ترین جشن مذهبی از آداب و رسوم جذاب مردم یونان به‌خصوص برای ارتدکس‌ها است. این جشن که اغلب چند هفته با عید پاک کاتولیک تفاوت دارد، معمولا در روستاهای زادگاهی برگزار می‌شود و با رسیدن بهار هم‌زمان است. هر روز تا یکشنبه عید پاک آداب‌ورسوم خاص خود را دارد. پنجشنبه مقدس، روز پخت نان‌های سنتی تسورهکی و کولوراکیا و رنگ‌آمیزی تخم‌مرغ‌ها به رنگ قرمز (نماد خون مسیح) است.

در جمعه خوب، نمادین‌ترین مراسم عزاداری برگزار می‌شود و تابوت‌های چوبی تزیین شده با گل در خیابان‌ها تشییع می‌شوند. شنبه‌شب، نقطه عطف جشن است. در نیمه‌شب، با خاموش‌شدن چراغ‌های کلیسا، کشیش با شمعی روشن ظاهر می‌شود که نماد نور رستاخیز است. زنگ‌های کلیسا به صدا در می‌آیند و مردم با شوق، شمع‌های یکدیگر را روشن می‌کنند. پس از مراسم کلیسا، مردم به خانه‌هایشان باز می‌گردند و یا به دیدار دوستان می‌روند تا با خوردن ماگیریتسا (خورش سنتی عید پاک) روزه را به پایان برسانند.

یکشنبه عید پاک، روز اصلی جشن است. کباب‌بره، غذاهای سنتی فراوان، نوشیدنی و خنده‌های بلند، این روز را به یکی از شادترین روزهای سال برای یونانی‌ها تبدیل می‌کند.

جشن کریسمس و سال نو

یونانی‌ها کریسمس و سال نو را به شیوه‌ای منحصر به فرد جشن می‌گیرند. اگرچه امروزه بوقلمون پر شده به‌عنوان غذای سنتی کریسمس در بسیاری از خانه‌های یونانی سرو می‌شود، اما درگذشته، گوشت با کرفس و سوپ مرغ از غذاهای محبوب این ایام بوده است.

یکی از آداب و رسوم جذاب مردم یونان در کریسمس و سال نو، آوازخوانی کودکان است. گروه‌هایی از کودکان با نواختن سازهای سنتی مانند مثلث و خواندن ترانه‌های مخصوصی به نام «کالانتا» از خانه‌به‌خانه می‌روند و سال نو را تبریک می‌گویند. این سنت در جشن «فوتا» یا عید غطاس که در ششم ژانویه برگزار می‌شود نیز تکرار می‌شود. در مراسم فوتا، کشیشان در کنار ساحل آب را مقدس می‌کنند و صلیبی را به داخل آب می‌اندازند. جوانان با هیجان به داخل آب می‌پرند تا صلیب را پیدا کنند.

از دیگر آداب و رسوم جذاب مردم یونان در این ایام می‌توان به تزیین قایق‌های مدل به‌جای درخت کریسمس، شکستن انار برای خوش‌شانسی در آغاز سال نو و برگزاری مراسم مذهبی اشاره کرد. بااین‌حال، در سال‌های اخیر، استفاده از درخت کریسمس نیز در یونان رواج یافته است.

جمع‌بندی

آداب و رسوم جذاب مردم یونان ترکیبی از سنت‌های باستانی، تاثیرات بیزانسی و عناصر مدرن است که به این کشور هویتی منحصر به فرد بخشیده است. از جمله این آداب‌ورسوم می‌توان به جشن کارناوال، دوشنبه پاک، آداب مهمان‌نوازی و البته آشپزی لذیذ یونانی اشاره