 چیست (1).png_3alvjrtu.wrn.png)
فهرست مطالب
- ماه ذی‌قعده و زیارت خاصه امام رضا
- جایگاه ماه ذی‌قعده در اسلام
- روز بیست و سوم ذی‌قعده؛ روز زیارت خاصه امام رضا (ع)
- حدیث پیامبر اسلام (ص) درباره زیارت امام رضا (ع)
- اهمیت زیارت خاصه امام رضا (ع) از راه دور
- زیارت‌ها و دعاهای مخصوص امام رضا (ع)
- 1 صلوات خاصه حضرت رضا (ع)
- 2 زیارت مختصر امام رضا (ع)
- آداب زیارت خاصه امام رضا (ع) از راه دور
- فواید و ثواب زیارت امام رضا (ع)
زیارت خاصه امام رضا(ع)، متنی ارزشمند و پر از معانی عرفانی است که در آن، زائر با توسل به امام رضا(ع)، به بیان حاجات و درخواست‌های خود پرداخته و از آن حضرت طلب شفاعت و کمک می‌نماید. این زیارت که در میان شیعیان از جایگاه والایی برخوردار است، علاوه بر جنبه‌های فردی، دارای ابعاد اجتماعی و سیاسی نیز است. در این مقاله، به بررسی ساختار، محتوای و جایگاه زیارت خاصه امام رضا(ع) در تاریخ شیعه پرداخته خواهد شد.
ماه ذی‌قعده و زیارت خاصه امام رضا
ماه ذی‌قعده یکی از ماه‌های مهم و پر فضیلت در تقویم قمری است که مسلمانان به دلیل رخدادهای خاص و مذهبی آن اهمیت ویژه‌ای برای این ماه قائل‌اند. در این ماه مناسبت‌هایی همچون ولادت امام رضا (ع) و روز زیارت مخصوص امام رضا (ع) وجود دارد که به این ایام رنگ و بوی معنوی خاصی می‌بخشد. در ادامه به بررسی جایگاه این ماه، روز زیارت خاصه امام رضا (ع) و اعمال و زیارت‌های ویژه آن حضرت پرداخته می‌شود.
جایگاه ماه ذی‌قعده در اسلام
ماه ذی‌قعده یکی از چهار ماه حرام است که در آن‌ها بیشتر توصیه می‌شود که از جنگ و ستیز دور شده و بیشتر به عبادات و انجام اعمال نیک توصیه می‌شود. این ماه، نخستین ماه از ماه‌های حج است که مؤمنان با تدارک و آمادگی خود برای مراسم حج به این ماه وارد می‌شوند. اعمال و عبادات خاصی در این ماه وجود دارد که انجام آن‌ها فضیلت بسیاری دارد. این ماه همچنین برای ارج نهادن به مناسبت‌هایی همچون ولادت امام رضا (ع) و برخی دیگر از رخدادهای مذهبی شناخته می‌شود.
روز بیست و سوم ذی‌قعده؛ روز زیارت خاصه امام رضا (ع)
روز بیست و سوم ذی‌قعده در روایات به عنوان روزی خاص برای زیارت امام رضا (ع) یاد شده است. برخی منابع اسلامی از این روز به عنوان روز شهادت امام رضا (ع) نیز یاد کرده‌اند. در حدیثی از خود آن حضرت آمده است که فرمودند:
«هر کس مرا با توجه به دوری قبرم زیارت کند، روز قیامت در سه جایگاه نزد او می‌آیم تا او را از صحنه‌های هولناک آن روز خلاصی بخشم: اول زمانی که نامه اعمال به دست انسان‌ها داده می‌شود، دوم نزد پل صراط و سوم نزد میزان و ترازوی اعمال».
این حدیث اهمیت و ارزش زیارت امام رضا (ع) را در نزد خداوند متعال نشان می‌دهد.
حدیث پیامبر اسلام (ص) درباره زیارت امام رضا (ع)
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام (ص) آمده است:
«بزودی پاره‌ای از تن من در زمین خراسان مدفون گردد و هیچ مؤمنی او را زیارت نکند مگر آنکه خداوند متعال بهشت را بر او واجب و بدنش را بر آتش جهنم حرام کند.»
این حدیث نشان‌دهنده جایگاه ویژه زیارت امام رضا (ع) از دیدگاه پیامبر اسلام (ص) است و نوید بهشتی بودن زائران آن حضرت را در بر دارد.
اهمیت زیارت خاصه امام رضا (ع) از راه دور
زیارت خاصه امام رضا (ع) از جمله زیارت‌هایی است که حتی اگر زائر امکان حضور در حرم را نداشته باشد، از راه دور نیز مورد قبول واقع می‌شود. در آداب این روز آمده است که دو واژه «قرب» و «بعد» (نزدیک و دور) استفاده شده‌اند تا به همه افراد این پیام را بدهند که اگر به حرم امام رضا (ع) نزدیک هستید، به حرم مشرف شوید و اگر از آن دور هستید، در هر نقطه از دنیا می‌توانید زیارت خود را به این امام عزیز تقدیم کنید.
زیارت‌ها و دعاهای مخصوص امام رضا (ع)
برای زیارت امام رضا (ع) اعمال و دعاهای خاصی توصیه شده است که به زائران امکان برقراری ارتباط معنوی با آن حضرت را می‌دهد. دو مورد از زیارت‌های معروف امام رضا (ع) شامل "صلوات خاصه" و "زیارت مختصر" هستند که به اختصار در زیر آورده می‌شوند:
صلوات خاصه حضرت رضا (ع)
متن صلوات خاصه امام رضا (ع) به این شرح است:
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى عَلِىِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا الْمُرْتَضَى الاِمامِ التَّقِىِّ النَّقِىِّ وَحُجَّتِکَ عَلى مَنْ فَوْقَ الاَرْضِ وَمَنْ تَحْتَ الثَّرى الصِّدّیقِ الشَّهیدِ صَلوهً کَثیرَهً تآمَّهً زاکِیَهً مُتَواصِلَهً مُتَواتِرَهً مُتَرادِفَهً کَاَفْضَلِ ما صَلَّیْتَ عَلى اَحَدٍ مِنْ اَوْلِیآئِکَ
ترجمه: خدایا درود فرست بر علی بن موسی الرضا، امامی پاک و حجت تو بر هر که روی زمین و هر که در زیر زمین است؛ آن راستگوی شهید، درودی فراوان و کامل، پاکیزه و پیوسته و پیاپی، مانند بهترین درودی که بر یکی از اولیائت می‌فرستی.
زیارت مختصر امام رضا (ع)
زیارت مختصر امام رضا (ع) به شرح زیر است
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وَلِىَّ اللَّهِ وَابْنَ وَلِیِّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا حُجَّهَ اللَّهِ وَابْنَ حُجَّتِهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اِمامَ الْهُدى وَالْعُرْوَهَ الْوُثْقى وَرَحْمَهُ اللَّهِ وَبَرَکاتُهُ...
ترجمه: سلام بر تو ای ولی خدا و فرزند ولی او، سلام بر تو ای حجت خدا و فرزند حجت او، سلام بر تو ای پیشوای هدایت و رشته محکم حق، و رحمت و برکات خدا بر تو باد...
آداب زیارت خاصه امام رضا (ع) از راه دور
در روایات، امامان معصوم به زیارت ائمه از راه دور نیز اشاره کرده‌اند. این توصیه نشان‌دهنده وسعت نگاه اهل بیت (ع) به مسئله زیارت است؛ چرا که در هر نقطه‌ای از دنیا می‌توان به زیارت دل‌سپرد و به امام متوسل شد. در این آداب توصیه می‌شود که زائر از راه دور نیز توجه کامل به امام داشته باشد و همان حالتی را ایجاد کند که اگر در جوار حرم بود، با همان توجه و اشتیاق زیارت کند.
فواید و ثواب زیارت امام رضا (ع)
زیارت خاصه امام رضا (ع) به خصوص در روز بیست و سوم ذی‌قعده دارای فواید معنوی فراوانی است. امام رضا (ع) در روایتی می‌فرمایند:
«کسی که مرا با معرفت به حقم زیارت کند، من در سه جا شفاعت او را می‌کنم».
این شفاعت و حمایت معنوی در روز قیامت و در صحنه‌های هولناک آن روز شامل حال زائران امام می‌شود.
جمع‌بندی
ماه ذی‌قعده به دلیل مناسبت‌های ویژه‌ای که دارد، ماهی پر فضیلت در تقویم قمری است و روز بیست و سوم این ماه به عنوان روز زیارت خاصه امام رضا (ع) شناخته می‌شود. زیارت امام رضا (ع) از راه دور یا نزدیک، به زائران امکان می‌دهد که پیوند معنوی عمیقی با این امام عزیز برقرار کنند و از برکات و فواید آن بهره‌مند شوند. صلوات خاصه و زیارت مختصر امام رضا (ع) از جمله اعمالی هستند که زائران می‌توانند با خواندن آن‌ها به زیارت خود عمق و اعتبار بیشتری ببخشند و به مقام معنوی امام هشتم نزدیک‌تر شوند.
