فهرست مطالب
- آشنایی با مقررات دوبلین
- دلایل تلاش برای دور زدن دوبلین
- 1 شرایط نامناسب پناهگاه‌ها و اردوگاه‌ها
- 2 فرصت‌های اقتصادی بهتر
- 3 وضعیت حقوق بشر
- روش‌های دور زدن دوبلین
- 1 درخواست پناهندگی در کشور دوم
- 2 پنهان شدن
- 3 تغییر هویت
- 4 درخواست‌های بشردوستانه
- چالش‌ها و خطرات دور زدن دوبلین
- 1 خطر بازگشت
- 2 شرایط سخت زندگی
- 3 مشکلات حقوقی
- راهکارها و رویکردها برای بهبود وضعیت پناهجویان
- 1 توزیع عادلانه پناهجویان
- 2 بهبود شرایط اردوگاه‌ها
- 3 حمایت از پناهجویان آسیب‌پذیر
- جمع‌بندی
قانون دوبلین (Dublin Regulation) یا به طور دقیق‌تر مقررات دوبلین، سیستمی است که توسط اتحادیه اروپا برای تعیین مسئولیت بررسی درخواست‌های پناهندگی اجرا می‌شود. طبق این مقررات، تنها یک کشور عضو اتحادیه اروپا باید مسئولیت رسیدگی به درخواست پناهندگی فرد را بر عهده بگیرد، و هدف آن جلوگیری از ارسال درخواست‌های مکرر پناهندگی در کشورهای مختلف اتحادیه اروپا است. با این حال، برخی از پناهجویان به دلایل مختلف به دنبال دور زدن دوبلین و فرار از بازگشت به اولین کشور اتحادیه اروپا که وارد آن شده‌اند، هستند. در این مقاله به بررسی راه‌ها، چالش‌ها و مسائل مربوط به دور زدن دوبلین خواهیم پرداخت.
آشنایی با مقررات دوبلین
مقررات دوبلین، که در سال 1990 با توافق‌نامه‌ای بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا به تصویب رسید، برای اطمینان از این که پناهجویان نمی‌توانند در چندین کشور درخواست پناهندگی کنند و تنها یک درخواست در یک کشور مورد بررسی قرار می‌گیرد، تنظیم شده است. هدف اصلی آن، کاهش فشار بر کشورهایی که به عنوان مقصد اولیه پناهجویان شناخته می‌شوند (مانند کشورهای جنوبی اروپا مانند یونان و ایتالیا) و توزیع عادلانه‌تر مسئولیت میان کشورهای عضو است.
طبق این قانون، اولین کشوری که پناهجو وارد آن می‌شود، مسئول بررسی درخواست پناهندگی او است. این به این معنی است که اگر پناهجویی به طور غیرقانونی وارد ایتالیا شود اما بعد به فرانسه سفر کند و درخواست پناهندگی دهد، فرانسه می‌تواند او را به ایتالیا بازگرداند تا درخواست او در آنجا مورد بررسی قرار گیرد.
دلایل تلاش برای دور زدن دوبلین
بسیاری از پناهجویان، به دلیل شرایط نامناسب در برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، به دنبال فرار از اجرای مقررات دوبلین هستند. از دلایل اصلی که پناهجویان سعی در دور زدن این قانون دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شرایط نامناسب پناهگاه‌ها و اردوگاه‌ها
کشورهای واقع در مرزهای جنوبی و شرقی اتحادیه اروپا، به‌ویژه یونان و ایتالیا، به دلیل هجوم زیاد پناهجویان، زیر فشار زیادی قرار دارند و این موضوع باعث شده است که شرایط زندگی در اردوگاه‌های پناهندگان در این کشورها اغلب نامناسب باشد. پناهجویان به دلیل وضعیت نابسامان اردوگاه‌ها، کمبود امکانات بهداشتی، و فقدان امکانات اولیه زندگی در این کشورها، تلاش می‌کنند به کشورهای دیگر اتحادیه اروپا سفر کرده و درخواست پناهندگی دهند.
فرصت‌های اقتصادی بهتر
کشورهای شمالی اروپا مانند آلمان، سوئد و کشورهای اسکاندیناوی به دلیل اقتصاد قوی‌تر، مزایای اجتماعی بهتر و فرصت‌های شغلی بیشتر، برای بسیاری از پناهجویان جذاب‌تر از کشورهای جنوب و شرق اروپا هستند. به همین دلیل، بسیاری از پناهجویان تلاش می‌کنند از کشورهای مرزی دوبلین خارج شده و به کشورهای دارای اقتصاد بهتر برسند.
وضعیت حقوق بشر
در برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، به‌ویژه یونان، شرایط حقوق بشری برای پناهجویان چندان مساعد نیست. گزارش‌های مختلفی از نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل و عفو بین‌الملل درباره برخوردهای ناعادلانه و رفتارهای غیرانسانی با پناهجویان در این کشورها منتشر شده است. این وضعیت موجب می‌شود پناهجویان ترجیح دهند به کشورهای دیگر اتحادیه اروپا سفر کنند و از بازگشت به کشور اول خود اجتناب نمایند.
روش‌های دور زدن دوبلین
برای دور زدن دوبلین، پناهجویان از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. این روش‌ها معمولا شامل ترکیبی از اقدامات قانونی و غیرقانونی است. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین این روش‌ها می‌پردازیم.
درخواست پناهندگی در کشور دوم
یکی از روش‌های رایج برای دور زدن دوبلین، ارائه درخواست پناهندگی در کشوری به غیر از کشور اول است. پناهجویان به این امید که کشور دوم به دلایل انسانی یا به دلایل دیگر از اجرای مقررات دوبلین خودداری کند، درخواست خود را در کشور دیگری ارائه می‌دهند. با این حال، این روش با خطر بازگشت به کشور اول همراه است.
پنهان شدن
بسیاری از پناهجویان برای جلوگیری از شناسایی و بازگشت به کشور اول، تصمیم می‌گیرند که در کشورهای دیگر مخفی شوند. آن‌ها ممکن است بدون ارائه مدارک شناسایی یا اثر انگشت، وارد کشورهای دیگر شوند و تلاش کنند تا زمانی که شرایط برای درخواست پناهندگی فراهم شود، از سیستم مهاجرت دور بمانند. این روش معمولا پرریسک است و ممکن است به بازداشت یا اخراج منجر شود.
تغییر هویت
برخی پناهجویان تلاش می‌کنند با تغییر هویت یا استفاده از مدارک جعلی، از شناسایی توسط مقامات مهاجرتی و اجرای مقررات دوبلین فرار کنند. این روش نیز بسیار خطرناک است و در صورت کشف، پیامدهای قانونی شدیدی دارد.
درخواست‌های بشردوستانه
در برخی موارد، پناهجویان به دلایل بشردوستانه مانند بیماری، شکنجه، یا وضعیت خانوادگی خاص، از مقامات کشور دوم درخواست می‌کنند که آن‌ها را به کشور اول بازنگردانند. این درخواست‌ها می‌تواند شامل دلایل پزشکی، حمایت از حقوق کودکان، یا خطرات موجود در کشور اول باشد.
چالش‌ها و خطرات دور زدن دوبلین
تلاش برای دور زدن دوبلین با چالش‌ها و خطرات متعددی همراه است. علاوه بر این که خطر بازداشت و اخراج وجود دارد، پناهجویانی که سعی در فرار از دوبلین دارند، ممکن است با شرایط سختی مانند بی‌خانمانی، استثمار، و حتی خشونت روبرو شوند.
خطر بازگشت
پناهجویانی که سعی در فرار از مقررات دوبلین دارند، همواره با خطر شناسایی و بازگشت به کشور اول روبرو هستند. مقامات مهاجرتی در سراسر اتحادیه اروپا با استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی مشترک، به سرعت می‌توانند پناهجویان را شناسایی کرده و به کشور اول بازگردانند.
شرایط سخت زندگی
پناهجویانی که از اجرای مقررات دوبلین فرار می‌کنند، اغلب مجبور به زندگی در شرایط سخت و غیررسمی هستند. آن‌ها ممکن است نتوانند به خدمات اجتماعی، درمانی یا حقوقی دسترسی داشته باشند و در معرض استثمار قرار بگیرند.
مشکلات حقوقی
استفاده از روش‌های غیرقانونی مانند تغییر هویت یا ارائه مدارک جعلی، پیامدهای حقوقی شدیدی دارد و می‌تواند به بازداشت، محاکمه یا حتی اخراج منجر شود.
راهکارها و رویکردها برای بهبود وضعیت پناهجویان
برای کاهش فشار بر کشورهای مرزی اتحادیه اروپا و جلوگیری از تلاش‌های پناهجویان برای فرار از مقررات دوبلین، راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند وضعیت فعلی را بهبود بخشد.
توزیع عادلانه پناهجویان
یکی از مهم‌ترین راهکارها برای کاهش فشار بر کشورهای مرزی، اجرای سیستمی برای توزیع عادلانه پناهجویان در سراسر اتحادیه اروپا است. این سیستم می‌تواند با توجه به ظرفیت کشورهای عضو، جمعیت و وضعیت اقتصادی آن‌ها، پناهجویان را به طور منصفانه توزیع کند.
بهبود شرایط اردوگاه‌ها
بهبود شرایط زندگی در اردوگاه‌های پناهجویان، به ویژه در کشورهای مرزی اتحادیه اروپا، می‌تواند به کاهش تمایل پناهجویان برای فرار از این کشورها کمک کند. ارائه امکانات بهتر، خدمات بهداشتی و درمانی مناسب، و رعایت حقوق بشر در این اردوگاه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
حمایت از پناهجویان آسیب‌پذیر
پناهجویان آسیب‌پذیر مانند کودکان، زنان، و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن باید حمایت‌های ویژه‌ای دریافت کنند. این حمایت‌ها می‌تواند شامل تسهیلات درمانی، حمایت‌های روانی و اجتماعی و تسهیل در فرایند پناهندگی باشد.
جمع‌بندی
دور زدن دوبلین چالشی است که بسیاری از پناهجویان به دلیل شرایط نامساعد در کشورهای مرزی اتحادیه اروپا با آن مواجه‌اند. این تلاش‌ها با خطرات زیادی همراه است و می‌تواند پیامدهای جدی حقوقی و انسانی داشته باشد. برای کاهش این تلاش‌ها و بهبود وضعیت پناهجویان، نیاز به اصلاحات در سیستم مهاجرت اتحادیه اروپا، بهبود شرایط زندگی در کشورهای مرزی، و توزیع عادلانه پناهجویان است.
