کاخ چهل ستون قزوین معروف به عمارت کلاه فرنگی تنها کاخ به جا مانده از دوران شاه طهماسب صفوی که در شهر قزوین، پایتخت قدیمی صفویان واقع شده است. این عمارت تنها یادگار عصر شاه طهماسب صفوی با ترکیبی از معماری و هنر نقاشی دوران صفوی و قاجار است که در مرکز شهر واقع شده و در گردشگری این استان به عنوان یکی از زیباترین کاخ موزه‌ها شناخته می‌شود. پیشنهاد می‌شود در سفر و تور قزوین بازدید این کاخ زیبا و دیدنی را از دست نداده و حتما از چهلستون شاه طهماسب و جاذبه‌های اطرافش بازدید کنید.
نگاهی به کاخ چهل ستون قزوین
کاخ چهل ستون در قزوین که با نام عمارت کلاه فرنگی هم شناخته می‌شود، تنها کاخ سلطنتی دوران شاه طهماسب است و در مرکز قزوین یعنی میدان آزادی واقع شده که قدمت آن به زمان پایتخت بودن شهر قزوین باز می‌گردد.
شاه طهماسب در سال ۹۵۱ هجری قمری برای ایستادگی در برابر حملات عثمانیان، پایتخت صفوی را از تبریز به قزوین منتقل کرد و در همین دوران فرمان ساخت عمارتهای بسیاری از جمله چهلستون را دارد. کاخ موزه چهل ستون قزوین به فرمان شاه طهماسب صفوی در همین زمان تاسیس و بعدها توسط محمد باقر سعد السلطنه بازسازی و مرمت شد تا اینکه در عصر قاجار تزئینات بسیاری به آن افزوده شد. متاسفانه تمامی یادگاری‌های شاه طهماسب در گذر زمان به طور کامل از بین رفت و امروزه تنها همین عمارت باقی مانده است.
معماری کاخ چهل ستون قزوین
کاخ چهل ستون معماری جالب و هوشمندانه‌ای دارد. این عمارت هشت ضلعی در دو طبقه بنا شده و مساحت آن ۵۰۰ متر مربع است. با توجه به این که این عمارت کاربری سلطنتی داشته، با انواع راه‌های خروجی و تونل‌های زیرزمینی به خارج از شهر مجهز شده تا ساکنان در صورت نیاز به راحتی بتوانند از عمارت خارج شوند.
کاخ موزه چهل ستون قزوین دارای پنجره‌های ارسی، شیشه‌های رنگارنگ و بسیار زیباست که به عنوان نماد چهار فصل سال ساخته و با آیاتی از کتاب قرآن تزئین شده است. جالب است بدانید که این پنجره‌ها شبیه شیشه‌های رفلکس امروزی بودند و در هنگام روز کسی از خارج عمات نمی‌توانست داخل را ببیند.
این کاخ که با تکیه بر معماری ایرانی بنا شده، دارای یک ساختمان اصلی در داخل باغی پر درخت است و در چهارسوی آن با طراحی باغ ایرانی ۴ خیابان طولانی و تمیز با درختان چنار سر به فلک کشیده ساخته شده است. در قسمت شمالی عمارت هم در گذشته پله‌هایی از جنس آجرفرش بود که برای ورود به کاخ استفاده میشد ولی در زمان بازسازی با سنگ مرمر نوسازی شد.
باغ این عمارت به شکل مربع و در دو طبقه ساخته و طراحی شده، تمام اطراف عمارت به دستور شاه صفوی درخت کاری و به مرور به باغی بزرگ با درختان چنار و انواع درختان میوه تبدیل شد. نقشه کلی این بنا، محور چلیپایی داشته و در طبقه اول بنایی وسیع دارد که در چهار طرف آن، چهار اتاق با هندسه متفاوت با چهار ایوان بنا شده است. این نوع ساخت موجب شده تا فضایی برای تهویه مطبوع ایجاد شده و هوا از طریق اتاق هایی که در چهار طرف باز است به راحتی سیرکوله می‌شود. البته در حال حاضر این سیستم چرخه هوا برای محافظت از بنا بسته شده است. به عنوان نکته آخر هم خوب است بدانید که رواق این مجموعه ستون‌های آجری و قوس‌های نیم دایره گرداگرد دارد، تمام دیوارهای مجموعه همچون دیگر آثار دوران صفویان نقاشی شده و کاملا مبتنی بر هنر معماری دوران صفویان است.
تغییرات معماری کاخ چهلستون قزوین در زمان قاجار
در دوره قاجار نقاشی‌های بسیاری به این عمارت افزوده شد و طبقه دوم نیز بسیار تغییر کرد. در حال حاضر در طبقه دوم علاوه بر سالن مرکزی، چهار اتاق گوشواره در چهار طرف هم به چشم میخورد که این چهار اتاق در زمان قاجار به عمارت اضافه شده است. در همین زمان بود که ستون‌های طبقه اول به صورت مدور آجری تزئین شده و در طبقه دوم نیز ستون‌های نازکی با سبک معماری قاجار بنا و به مجموعه اضافه شد. البته در همین زمان هم نقاشی‌هایی به عمارت چهلستون اضافه شد.
تزئینات کاخ چهلستون قزوین
سقف طبقه اول کاخ چهلستون مقرنس کاری است و در کف بنا نیز حوضی دارد که به جریان هوا و مطبوع نگه داشتن فضا به ویژه در روزهای گرم تابستان کمک می‌کند. در حال حاضر متاسفانه حوض شمالی از بین رفته و تنها حوض مرکزی و جنوبی مرمت شده است.
تقریبا تمام دیوارهای کاخ نقاشی شده و همین موجب شده تا چهلستون قزوین در حال حاضر یکی از زیباترین عمارتهای تاریخی ایران باشد. این بنا در زمان پهلوی به عنوان فرمانداری استفاده شد و متاسفانه بسیاری از مقرنس ها و نقاشیهایش نه تنها از بین رفت بلکه مرمت هم نشد.
از سوی دیگر یکی از شاخص‌ترین تزئینات کاخ چهلستون دهانه‌های اتصال دیوار کاخ به ایوان‌هاست که قوس‌های زیبایی داشته و دارای ارسی های پهن ۵ چشمه و بلند است. بر همین مبنا بدون شک عمارت چهلستون را باید مهم‌ترین شاهد هنر فاخر و متنوع دوران صفوی در این نقطه از ایران دانست که تزئیناتش در زمان شاهان قاجار به اوج رسید و با ستون‌های استوانه‌ای آجری و قوس‌های نیم دایره جلوه‌ای ویژه یافت.
جالب است در مورد نقاشی‌های کاخ این را هم بدانید که دیوارهای چهلستون قزوین ۳ لایه نقاشی دارد. لایه اول و دوم این نقاشی‌ها و تزئینات به دوره صفوی بازگشته و نقاش های لایه سوم نیز متعلق به دوران قاجار است. همچون کاخها و عمارتهای صفوی از جمله کاخ چهلستون مملو از نقاشی است که تمامی با آب رنگ گیاهی در تناژ ملایم است. به همین دلیل از این مجموعه‌ها با فلاش نمیتوان عکاسی کرد زیرا موجب آسیب طولانی‌مدت به دیوارها می‌شود.
سبک این نقاشی‌ها مینیاتور دوران صفوی است که با خطوط نرم به زیبایی تمام ظرایف و پیچ های بدن انسان را جلوه بخشیده و قابل مشاهده است.
تور قزوین فرصتی برای گردش در کاخ موزه چهلستون قزوین
در حال حاضر چهلستون در گردشگری ایران و استان قزوین به عنوان کاخ موزه شناخته می‌شود. امروزه کاخ به موزه خوشنویسی استان قزوین تبدیل شده ولی علاوه بر این فضای کل کاخ نیز برای عموم بازدید دارد. در نتیجه گردشگران با یک تیر چند نشان زده و می‌توانند علاوه بر گشت و گذار در باغ، از این عمارت تاریخی یا به عبارتی تنها یادگاری شاه طهماسب نیز بازدید کرده و از این معماری شگفت‌انگیز نیز لذت برده، در عین حال از آثار قابل تحسین خوشنویسی نیز بازدید کنند.
قزوین شهری تاریخی است و جاذبه‌های بسیاری دارد که در تور قزوین تمامی آنها بازدید می‌شود. این برنامه با همراهی تورلیدر برگزار شده که به خوبی به جزئیات عمارت چهلستون قزوین و دیگر جاذبه‌ها مسلط است و می‌تواند توضیحات خوبی را در هر بازدید به گردشگران ارائه دهد. از سوی دیگر سفر و تور قزوین با بیمه نامه سفر برگزار شده و ازابتدای مسیر تا بازگشت به مبدا تمامی موارد برنامه‌ریزی خواهد شد. همسفران ما در بهترین هتل‌های قزوین اقامت داشته و غذاهای سنتی این شهر را در رستوران‌های معروف نوش جان خواهند کرد تا علاوه بر گردش در این مجموعه تاریخی مجلل، خاطرات خوش دیگری نیز از قزوین داشته باشند. برای گردش در این شهر تاریخی بازمانده از عصر صفوی در تور قزوین منتظر حضورتان هستیم.
