مجموعه تاریخی هگمتانه همدان یا موزه هگمتانه همدان بیانگر فرهنگ و تاریخ ایران‌زمین در قلب شهر همدان با مساحتی بیش از ۳۰ هکتار واقع‌شده است که شما در تور همدان می‌توانید این منطقه توریستی را مشاهده نمایید. این مجموعه که موزه، تپه‌های باستانی و کلیساهای تاریخی را در خود جای‌داده است عظمت و شکوه فرمانروایی‌های کهن این کشور را یادآور می‌شود.

موزه هگمتانه شهر همدان

موزه‌ی این مجموعه تاریخی لبالب از یادگارهای هگمتانه است. ارجمندترین و ارزشمندترین ثروت این موزه یادگارهایی است که در چند دهه گذشته درکاوش های هگمتانه به‌دست‌آمده‌اند. این یادگارهای گوناگون دربردارنده ظرف‌های سفالی، پاره‌هایی از ستون‌های سنگی و سکه‌های فلزی بازمانده از روزگار هخامنشی، ساسانی و اسلامی است. شما می‌توانید در موزه هگمتانه شهر همدان تاریخ پربار این سرزمین را مشاهده کنید.

تکوک: تکوک (ریتون) نخستین بار در شش هزار سال پیش به دست ایرانی‌ها ساخته شد. مادها و سپس هخامنشیان به این هنر اوج تازه‌ای بخشیدند. تکوک جامی بود از نقره یا طلا و یا سفال که مانند سر جانوران ساخته می‌شد. بز، قوچ کوهی و شیر بیشتر از جانوران دیگر تکوک سازان را شیفته خود می‌کردند. به باور ایرانیان نوشیدن در جامی جانور شکل نیروی آن جانور را به آدمی می‌بخشید. رودکی در زمان سامانیان تکوک را در بیتی به‌کاربرده است. خرد شادی روزگار نو بهار/ می گسارند در تکوک شاهوار.

تابوت‌های سنگی: دو تابوت سنگی اشکانی موزه هگمتانه شهر همدان قرار دارند که دو نماد از تاریخ هگمتانه‌اند. اشکانیان مردگان را در خمره یا تابوت‌های گهواره‌ای به خاک می‌سپردند. ابن فقیه همدانی تاریخ‌دان سده سوم هجری می‌نویسد که بخت النصر برای تسخیر همدان آب سدی را به روی شهر گشود. چون آب را بگشود بیشتر شهر غرق شد. به درون همدان شد و از مردم آنجا کشتاری بزرگ کرد و در آنجا بماند. لیکن وبا به جان او و سپاهیانش افتاد و جز گروهی اندک همه کسانی که با او بودند جان سپردند. مردگان را در گورهایی سفالی و حوض گونه به خاک کردند که تا هم اکنون در کوی و برزن‌های همدان نشانه‌ی آن گورها هست.

تعداد زیادی از این آثار باستانی به موزه‌های دیگر کشور منتقل شده‌اند. آثاری مانند وجوه نقد، سکه‌های طلا، قطعات معدنی و..‌.که ‌هر کدام از آن‌ها داستانی در مورد زندگی مردم ایران در زمان قدیم نقل می‌کنند. این امکان که هم می‌توانید از تپه بازدید کنید و هم در مکانی امن از آثار باستانی دیدن کنید باعث شده که سالانه گردشگران زیادی به این مکان جذب شوند. لوازم زیبا و فاخری را می‌توان در این موزه دید مانند ظرف و ظروفی که مردم در قدیم استفاده می‌کردند. وقتی به این آثار نگاه می‌کنید انگار در زمان معاصر طراحی و ساخته شده‌اند.

تپه هگمتانه در عصر حاضر

همان طور که می دانید هگمتانه نامی بسیار قدیمی است و اسمی است که بر شهر همدان نهاده شده بود‌. باید گفت مجموعه تاریخی هگمتانه همدان که الان فقط ۳۰ هکتار از آن باقی مانده است در گذشته تمدن بزرگی به حساب می‌آمد که هزاران هکتار و هزاران کیلومتر وسعت داشت. بعد از گذشت سالیان سال تنها چیزی که از آن باقی ماند آثار و بقایای کوچکی است.

مسئله‌ی جالب توجه این است که معماری ایرانی را می‌توان در این جا دید. از ظاهر این ساختمان‌ها معلوم است  که مردمان این شهر کاملاً متمدن بوده‌اند. در فاصله‌ی صد متری از تپه‌ی هگمتانه موزه‌ای واقع شده است که آثار و عتیقه جاتی که طی سده‌های بسیار از حفره‌های تپه استخراج شده است در آن نگه داری می‌شوند.

تاریخ شکل‌گیری اولیه شهر همدان

هر یک از روستاهای ماد ریش‌سفیدی داشت که داور اختلافات مردم بود. یکی از آن‌ها دیاکو نام داشت که آوازه خردمندی و دانایی او در همه‌جا پیچیده بود. دیاکو وقتی مردمان را نیازمند خود دید روزی از قضات سرباز زد و دیگر داوری نکرد. به‌زودی دزدی و تبهکاری اوج گرفت. مردم از دیاکو خواستند دوباره ریش‌سفید شود و داوری کند. اما شرط او این بود که مردمان او را به سروری بپذیرند. شرط او پذیرفته شد و او سرور روستاهای قبیله خود شد. به‌زودی مردمان روستاها و قبیله‌های دیگر ماد نیز به او پیوستند. دیاکو آن هفت قبیله را پیوند بخشید، آیین‌ها و قانون‌هایی برای آن‌ها نوشت، آن‌ها را یکپارچه کرد و نخستین شاه مادها شد. آنگاه او ده دژ یا شهرک هگمتان که تجمع گاه قبیله‌های ماد بود را پایتخت خویش کرد.

مشخصات هگمتانه یا شهر همدان اولیه

به گمان پژوهشگران وسعت هگمتانه چندان بود که از یک‌سو به تپه پیسا در دو و نیم کیلومتری تپه هگمتانه و از سوی دیگر به تپه مصلی و گورستان پارتی‌ها می‌رسید. درواقع هگمتانه هفت باروی تودرتو بود که در اصطلاح کیشو نام داشته و در داخل آن‌ها کاخ و خزانه شاه قرار داشت. در دل باروهای دیگر بخش‌های دیگر اداری، دینی، لشگری و کشوری قرار داشت و مردم در آخرین حصار یعنی حصار هفتم بودند. هر بارو به رنگی بود، سپید، سیاه، ارغوانی، آبی و زرد تیره، کنگره‌های باروی ششم را آب‌نقره و کنگره‌های باروی هفتم را آب‌طلا داده بودند. مسافرانی که پای در این شهر افسانه‌ای می‌نهادند خود را در شهری بس پاکیزه و به سامان می‌یافتند. شبکه آب‌رسانی شهر با دقتی مهندسی به همه جای شهر آب‌رسانی می‌کرد. در فاصله میان آب راه‌ها، کوچه‌ها و خیابان‌ها قرار داشت و همه کوچه‌ها و گذرگاه‌ها با خشت‌های چهارگوش آجرفرش بود.

مسافران در طول خیابان‌ها به خانه‌های بزرگی می‌رسیدند که در فاصله معینی از هم قرار داشتند. هر ساختمان یک حیاط مرکزی داشت و دورتادور آن اتاق‌های روبه روی‌هم بناشده بود.

هگمتانه همدان درگذر تاریخ

آن فرهنگ و دانش اجتماعی نیرومند بود که به مادها توان رویارویی با دشمنان سهمگینی چون پادشاهی آشور را می‌بخشید. پادشاهی آشور در قلب خاورمیانه امروز یعنی عراق و ترکیه و سوریه فرمان روایی می‌کرد. آن‌ها بارها مادها را شکست داده بودند اما سرانجام قدرت مادها بر آشوریان چربید و آن‌ها را برای همیشه از بین برد.

آمادای، هنگمتان، اکباتان و هگمتان محل تجمع مادان و امروز همدان. از دیوارها و خانه‌های برجای‌مانده معماری هگمتانه را بسی سنجیده و هندسی می‌یابیم. خانه‌هایی برابر و رو به روی‌هم و کوچه‌ها گذرگاه‌هایی موازی. برخی دیاکو را با هوشنگ شاهنامه یکی دانسته‌اند. زیرا او همچون هوشنگ مردم را از ده‌نشینی به شهرنشینی برانگیخت، دشمنان را از شهرها دور کرد، کاخی برای خود ساخت و برای باریابی مردم در کاخ زمان‌هایی معین کرد. دیاکو فرمانروایی ماد را بنا نهاد اما فرزندانش فرورتیش و سپس هوخشتر آن را به اوج نیرو و شکوه رساندند. او ترکیه امروزی، آذربایجان، کردستان، پارس، خراسان، مازندران و بخشی از خوزستان را به سرزمین خود افزود. فرمانروایی مادها چندین نسل پایید بیش از صد و پنجاه سال.

دریغا که ثروت مادها نه پشتوانه قدرت، بلکه مایه شکست آن‌ها شد. اشراف و رهبران ماد از پلکان زرین تجمل و اسراف بالا می‌رفتند و توده مردم به سراشیب فقر و تنگدستی فرورانده می‌شدند. ستم و نابرابری و فساد همه پایه‌های حکومت را موریانه وار فرو می‌جوید و شهر حصارهای رنگین را به‌سوی نابودی می‌کشاند. توده مردم از گرد آخرین پادشاه ماد یعنی “آسی دهاک” دور می‌شدند و اشراف و بزرگان هریک در گوشه‌ای، بخشی از قدرت را در دست می‌گرفتند. سرانجام استان “انشان” بنای سرپیچی از دولت گذاشت.

حاکمانشان پسری داشت به نام کوروش.

می‌گویند مادر کوروش دختر آسی دهاک بود. کوروش سستی دولت ماد را دید و برخاست تا طرحی نو درافکند. کوروش جوان بود و جویای نام. جوان بود و می‌خواست بنای کهن افتاده ماد را از گرد سستی و نکبت پاک کند و جمالی تازه به آن بخشد. او به هگمتانه حمله کرد. برخی سران ماد نیز از درون دیوارهای شهر کوروش را یاری دادند. کوروش مردی بود از درون همین سرزمین و سران ماد خسته از فساد و تباهی می‌دانستند اگر دروازه‌های شهر را به روی دوست نگشایند آن دروازه‌ها با قهر و خشم دشمنان گشوده خواهد شد. و بدین گونه هگمتانه شهر باروهای هفت‌رنگ تودرتو به دست کوروش افتاد تا همان‌گونه که آغازگر تمدن ماد بود آغازگر تمدن هخامنشی شود.

دولت ماد از میان رفت اما هگمتانه بزرگ‌تر و باشکوه‌تر از آن بود که از میان برود. پایتخت تابستانی هخامنشیان شد و ازآن‌پس نیز بارها و بارها پایتخت دیگر سلسله‌های ایرانی شد تا یادگارهایش تا همیشه زینت‌بخش موزه‌های ایران و جهان باشد.

آژانس مسافرتی آرامش سفر ماندگار برگزارکننده انواع تورهای ایران‌گردی شما را به دیدن مجموعه تاریخی هگمتانه همدان دعوت می کند. جهت کسب اطلاع از جزئیات اجرای تور همدان با شماره ۰۲۱۵۴۰۳۴۰۰۰ تماس حاصل فرمایید.